Steward ownership: een juridische structuur die bij ons past

Ook bij ‘gewone bedrijven’ is de fixatie op winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde niet bevorderlijk voor een gezonde bedrijfscultuur, samenleving en planeet. Wij willen naar een wereld waarin niet automatisch wordt gekozen voor het hoogste bod, niet wordt gesproken over de oorlog om klanten, over concurrenten verslaan, maar over mooie producten maken waar behoefte aan is, met liefde voor mens en omgeving. 

En in de categorie ‘practice what you preach’, dachten we: laten we bij onszelf beginnen!

Wat is naar jullie idee wel een gezonde vorm van bedrijfsvoering? 

De vorm waarvoor wij hebben gekozen – het bedrijf koopt de aandelen van de eigenaar en brengt die onder in een stichting – heet steward ownership, oftewel rentmeesterschap. Het bedrijf kan vervolgens niet meer worden gekocht of verkocht. De mensen die aan het roer staan zijn slechts stewards die voor het bedrijf zorgen. 

Dat geeft andere prikkels; het geeft meer ruimte voor beslissingen die goed zijn voor het bedrijf op de lange termijn, voor de werkomstandigheden, de samenleving en de aarde. Winst verdwijnt niet in de zakken van de eigenaar, directeur of aandeelhouder, maar kan worden geherinvesteerd in de missie van het bedrijf. 

Hoe hebben jullie dat aangepakt? 

We zijn in gesprek gegaan met andere bedrijven die een vergelijkbare stap hebben gezet, zoals Regelink Ecologie & Landschap en Nonprofit Ventures. We trokken samen op met Squarewise, die dezelfde transitie wilde maken. We vonden een notaris en een behulpzame accountant die met ons de beste vorm wilden uitzoeken. Ze vonden onze vraag in eerste instantie zo afwijkend – waarom wil een eigenaar een bedrijf aan zichzelf verkopen? – dat ze dachten dat daar iets achter moest zitten. Wilden we soms belasting ontduiken? Dat vonden wij dan wel weer grappig… Samen met hen bespraken we wat we wilden en keken we wat er mogelijk is binnen de kaders van de wetgeving. Op basis van die gesprekken schreven we onze statuten. 

Hoe zien jullie statuten er grofweg uit?

Stichting Bord&Stift is eigenaar van Bord&Stift BV. In het bestuur van de stichting zitten drie willekeurig gekozen medewerkers van Bord&Stift – in dienst en freelance. Omdat wij een horizontale bedrijfsstructuur hebben, hebben zij minder macht dan normaal gesproken het geval is. Ze komen een paar keer per jaar bij elkaar, beheren de statuten en zetten handtekeningen onder arbeidscontracten of als er bankrekeningen moeten worden geopend. Maar zij bepalen niet wat medewerkers verdienen of andere grote kwesties, dat doet de hele groep. Charlotte, de voormalig eigenaar, is nu ook gewoon in dienst en kan dus ook worden ontslagen als ze zich opeens onwenselijk zou gaan gedragen. Met de winst die we maken geven we een kleine winstuitkering aan alle medewerkers, maar verder gaat alles naar mooie projecten die de wereld een beetje beter maken.

Hoe zijn de bestuursleden gekozen?

Alle Bord&Stift’ers (zowel in dienst als freelance) mochten aangeven of ze in het bestuur wilden plaatsnemen of niet. Toen hebben we een soort digitale hoge hoed gecreëerd, in de vorm van een rad, en zijn drie willekeurige collega’s aangewezen om zitting te nemen in het bestuur.